İngilizcede Ön Ekler (Prefixes) ve İşlevleri Nelerdir? Örneklerle Detaylı Anlatım

İngilizcede ön ekler (prefixes), kelimelerin başına eklenerek onların anlamını, türünü veya fonksiyonunu değiştiren eklere denir. Bu yazıda, İngilizcede yaygın olarak kullanılan ön eklerin türlerini, işlevlerini ve örneklerini inceleyeceğiz.

1. Negatiflik ve Zıt Anlam Ekleri (Prefixes of Negation and Opposition)

Tanım: Negatiflik ve zıt anlam ekleri, kelimenin anlamını olumsuz veya zıt hale getirir.

Özellikler:

  • Genellikle sıfatlardan ve fiillerden zıt veya olumsuz anlamlı kelimeler türetir.

Yaygın Ön Ekler ve Örnekler:

  • un-:
    • Unhappy (Mutsuz): Happy (Mutlu) + un-
    • Unlock (Kilidi açmak): Lock (Kilitlemek) + un-
  • in- / im- / ir- / il-:
    • Inaccurate (Hatalı): Accurate (Doğru) + in-
    • Impossible (İmkansız): Possible (Mümkün) + im-
    • Irregular (Düzensiz): Regular (Düzenli) + ir-
    • Illogical (Mantıksız): Logical (Mantıklı) + il-
  • dis-:
    • Disagree (Aynı fikirde olmamak): Agree (Katılmak) + dis-
    • Disappear (Kaybolmak): Appear (Görünmek) + dis-

2. Zaman ve Yer Belirten Ekler (Prefixes of Time and Place)

Tanım: Zaman ve yer belirten ekler, bir olayın zamanını veya yerini ifade eder.

Özellikler:

  • Genellikle fiillerden ve isimlerden zaman veya yer belirten kelimeler türetir.

Yaygın Ön Ekler ve Örnekler:

  • pre-:
    • Prehistoric (Tarih öncesi): Historic (Tarihi) + pre-
    • Preview (Ön izleme): View (İzlemek) + pre-
  • post-:
    • Postwar (Savaş sonrası): War (Savaş) + post-
    • Postgraduate (Lisansüstü): Graduate (Mezun) + post-
  • sub-:
    • Submarine (Denizaltı): Marine (Deniz) + sub-
    • Subway (Metro): Way (Yol) + sub-

3. Nicelik ve Derece Belirten Ekler (Prefixes of Quantity and Degree)

Tanım: Nicelik ve derece belirten ekler, bir şeyin miktarını veya derecesini ifade eder.

Özellikler:

  • Genellikle isimlerden ve sıfatlardan nicelik veya derece belirten kelimeler türetir.

Yaygın Ön Ekler ve Örnekler:

  • multi-:
    • Multicolored (Çok renkli): Colored (Renkli) + multi-
    • Multitask (Çoklu görev): Task (Görev) + multi-
  • semi-:
    • Semicircle (Yarım daire): Circle (Daire) + semi-
    • Semiconscious (Yarı bilinçli): Conscious (Bilinçli) + semi-
  • hyper-:
    • Hyperactive (Aşırı aktif): Active (Aktif) + hyper-
    • Hypertension (Yüksek tansiyon): Tension (Tansiyon) + hyper-

4. Yön ve Hareket Belirten Ekler (Prefixes of Direction and Movement)

Tanım: Yön ve hareket belirten ekler, bir hareketin veya yönün ifadesini belirtir.

Özellikler:

  • Genellikle fiillerden ve sıfatlardan yön veya hareket belirten kelimeler türetir.

Yaygın Ön Ekler ve Örnekler:

  • re-:
    • Return (Geri dönmek): Turn (Dönmek) + re-
    • Rewrite (Yeniden yazmak): Write (Yazmak) + re-
  • ex-:
    • Export (İhracat): Port (Limana getirmek) + ex-
    • Exhale (Nefes vermek): Hale (Nefes almak) + ex-
  • inter-:
    • Interact (Etkileşimde bulunmak): Act (Davranmak) + inter-
    • International (Uluslararası): National (Ulusal) + inter-

5. Belirli Bir Özellik Belirten Ekler (Prefixes of Specific Characteristics)

Tanım: Belirli bir özellik belirten ekler, bir şeyin belirli bir özelliğini ifade eder.

Özellikler:

  • Genellikle sıfatlardan ve isimlerden belirli bir özellik belirten kelimeler türetir.

Yaygın Ön Ekler ve Örnekler:

  • anti-:
    • Antibiotic (Antibiyotik): Biotic (Biyolojik) + anti-
    • Antisocial (Antisosyal): Social (Sosyal) + anti-
  • auto-:
    • Autopilot (Otomatik pilot): Pilot (Pilot) + auto-
    • Autobiography (Otobiyografi): Biography (Biyografi) + auto-
  • bio-:
    • Biodegradable (Biyolojik olarak parçalanabilir): Degradable (Parçalanabilir) + bio-
    • Biography (Biyografi): Graphy (Yazı) + bio-

6. Diğer Yaygın Ön Ekler ve İşlevleri

micro-:

  • Küçük veya mikroskobik anlamında kullanılır.
    • Microscope (Mikroskop): Scope (Gözlem aracı) + micro-
    • Microorganism (Mikroorganizma): Organism (Organizma) + micro-

trans-:

  • Bir yerden bir yere geçiş veya değişim anlamında kullanılır.
    • Transport (Taşımak): Port (Taşımak) + trans-
    • Transform (Dönüştürmek): Form (Şekil) + trans-

under-:

  • Yetersiz veya alt anlamında kullanılır.
    • Underestimate (Küçümsemek): Estimate (Tahmin etmek) + under-
    • Underground (Yeraltı): Ground (Zemin) + under-

7. Ön Eklerin Kullanımıyla İlgili Alıştırmalar

Alıştırma 1: Aşağıdaki kelimeleri uygun ön eklerle tamamlayın:

  • ______ social = Antisosyal
    • Cevap: Antisocial (Antisosyal)
  • ______ conscious = Yarı bilinçli
    • Cevap: Semiconscious (Yarı bilinçli)
  • ______ port = İhracat
    • Cevap: Export (İhracat)

Alıştırma 2: Aşağıdaki cümleleri uygun ön ekleri kullanarak tamamlayın:

  • He needs to ______ write his essay.
    • Cevap: He needs to rewrite his essay. (O, makalesini yeniden yazmak zorunda.)
  • The patient needs an ______ biotic.
    • Cevap: The patient needs an antibiotic. (Hastanın bir antibiyotiğe ihtiyacı var.)

8. Ön Eklerin Kullanımıyla Dil Becerilerini Geliştirme

Örnek Yazma: Ön ekleri kullanarak bir paragraf yazın.

  • Örnek:
    • Original Sentence: The international students decided to interact with their peers to better understand the local culture.
    • With Prefixes: The international students decided to interact with their peers to better understand the local culture.